پيشنهاداتي براي نمايشگاه کتاب
حدود يک سال است که يارمهربان را درست و حسابي و مفصل به روز نکرده‌ام! اينکه در اين يک سال چه بر من گذشت، حکايتي طولاني است که جاي ديگر و مجال ديگري مي‌طلبد؛ اما با رسيدن نمايشگاه کتاب احساس کردم نمي‌شود وبلاگي درباره‌ي کتاب داشته باشي و در اين روزها چيزي از کتاب ننويسي، حالا هرچقدر هم بهانه‌هاي محکم و قانع کننده‌اي براي ننوشتن داشته باشي. اين شد که به جبران ايام ماضي و کم کاري‌هاي گذشته، کوتاه اما مفيد، چند کتاب از چند حوزه‌ي متفاوت را براي کتابخواناني که سفر به سمت نمايشگاه کتاب را آغاز کرده‌اند پيشنهاد مي‌کنم. فقط يادآوري اين نکته ضروري است که اين چند کتاب، بجز يکي از آن‌ها، از تازه‌هاي نشر نيستند اما به نظر من هرچند از جنبه‌ي تاريخي در زمره‌ي کتاب‌هاي جديد قرار نمي‌گيرند اما از نظر کيفيت و جذابيت آثاري هستند که بايد به علاقه‌مندان به مطالعه معرفي و يادآوري شوند.
1- من ژانت نيستم، محمد طلوعي، نشر افق،1390، 3200 تومان
بهترين گزينه براي شروع، تازه‌ترين برنده‌ي جايزه‌ي گلشيري است! من ژانت نيستم جايزه‌ي گلشيري را در بخش داستان کوتاه در سالي که گذشت به خود اختصاص داده و جديدا به چاپ دوم هم رسيده‌است. اين کتاب مجموعه‌اي است از 7 داستان کوتاه. مهمترين حسن داستان‌هاي طلوعي توجه ويژه‌ي او به توصيف جزئيات با چاشني طنز در جهت فضاسازي موفق داستاني است. از آنجايي که اغلب داستان‌ها از ديدگاه اول شخص روايت مي‌شوند، نويسنده در انتقال احساس و صميمت مورد نظر خود بسيار موفق بوده و توانسته‌است خواننده را درگير گره‌هاي داستاني کند و او را در مرز بين واقعيت بيروني و داستاني نگه دارد. البته به همان اندازه که داشتن زاويه‌ي ديد اول شخص از محاسن اين مجموعه به شمار مي‌رود؛ اين تصور را نيز در ذهن ايجاد مي‌کند که دنيايي که نويسنده رواي آن است به نظر بسيار کوچک مي‌آيد و حول محور او و خاطراتش مي‌گردد. موفق‌ترين داستان‌هاي اين مجموعه آن‌هايي هستند که عنصر طنز در آن‌ها نمود بيشتري پيدا کرده‌است.
طلوعي نويسنده‌ي جواني است که شروع شايسته و بسيار موفقي داشته‌است. من ژانت نيستم کتابي است که مي‌توان از خواندن آن لذت برد و توصيفات زيباي نويسنده از احساسات و اطرافش را به ياد سپرد و بارها و بارها با خود تکرار کرد.
2- روايتي تازه بر لوح کهن: تحليل روايت در شعر نو ايران، فرزاد کريمي، نشر قطره، 1392، 15000 تومان
مدت‌هاست که هيچ کتابي در حوزه‌ي نقد ادبي معرفي نکرده‌ام. اما به دو دليل اين کتاب نيز در فهرست پيشنهادي من قرار دارد: اول آن‌که تازه‌ترين و مستقل‌ترين کتاب در حوزه‌ي روايت‌شناسي شعر معاصر فارسي است و دوم آن‌که از قضاي روزگار نويسنده‌ي محترم کتاب همکلاسي نگارنده‌ي اين سطرهاست!
از دليل دوم که بگذريم، کتاب دو بخش دارد: بخش نخست شامل تحليل نظريات نشانه شناسي، روايت شناسي و در نهايت روش‌شناسي نويسنده است که در 5 فصل گنجانده شدهاست: تحليل عملکرد روايي نشانه‌ها، تحليل نقش رمزگان در روايت‌مندي متن، کارکردشناسي روايي زبان در متن شعري، زبان‌شناسي تصوير در شعر نو ايران و زبان‌شناسي شخصيت‌پردازي. در بخش دوم کتاب که به نقد عملي اختصاص داده شده، نويسنده براساس روش‌ها و نظرياتي که در بخش نخست مفصلا شرح داده‌است به تحليل روايت در اشعار نيمايوشيج، مهدي اخوان ثالث، احمد شاملو و شعر حجم پرداخته‌است.
کريمي در مقدمه‌ي کوبنده و عجيب کتاب مدعي شده که کتابي متفاوت با رويکردي سراسر علمي در حوزه‌ي تحليل شعر نوي فارسي تاليف کرده‌است! هرچند تاکنون جز چند صفحه‌ي نخست اثر، موفق به خواندن کتاب نشده‌ام، اما اين ثر را به تمام علاقه‌مندان حوزه‌ي نقد ادبي و ادبيات معاصر، دست کم براي بررسي صحت و سقم اين ادعا!، توصيه مي‌کنم.
3- دختري به زيبايي روباهي که ترسيده باشد، هدي حدادي، انتشارات چکه، 1391، 3000 تومان
هدي حدادي تصويرگر است و نويسنده، براي بچه‌ها مي‌نويسد و تصويرسازي مي‌کند و در کنار همه‌ي اين‌ها شاعر هم هست که من اين وجه شاعرانه‌اش را بيشتر و بيشتر مي‌پسندم چرا که هدي حدادي‌اي که من مي‌شناسم بيش از آن‌که شبيه تصويرسازي‌ها و داستان‌هايش باشد، به شعرش شبيه است.
جسارت و سرکشي دخترانه‌ي اشعار هدي را در کنار سادگي حيرت‌انگيز زبان شعرش دوست دارم. در خوانش اول به نظر مي‌رسد هرکسي مي‌تواند مثل او شعر بگويد و اصلا کارهاي او شعر نيست و تنها پشت هم رديف کردن کلمات است. اما همين سرکشي و احساس محض زنانگي و زندگي نوشته‌هاي او را به شعري با حال و هوايي غيرمتعارف تبديل مي‌کند که گاهي حتي مي‌توان فضاهايي سوررئال در ميان اشعارش يافت. دختري به زيبايي روباهي که ترسيده باشد بازتاب بخشي از روح ناآرامي است که ناچار از آفرينش و خلق کردن است.
چشمانم را که مي‌بندم
خواب، قوري بزرگي است
که تو در آن دم مي‌کشي
چشمانم را که باز مي‌کنم
بيداري، قوري کوچکي است
که من در آن تلخ مي‌شوم.
***
ملحفه‌هاي گل‌دار
ملحفه‌هاي ترد
ملحفه‌هاي گرم اتو
ملحفه‌هاي بوي صابون سيب
و ناگهان
ملحفه‌ها لکه لکه خون...
4- اتاق، اما دون اهو، ترجمه‌ي علي قانع، نشر آموت، 1390، 7500 تومان
پرسش متداولي که هرگز در مورد داستان و به ويژه رمان کهنه نمي‌شود اين است که آثار داستاني معاصر تا چه اندازه بازتاب دهنده‌ي مسائل و مشکلات انسان امروز هستند؟ پاسخ به اين پرسش معمولا به آثار مدرن و پست مدرن و در نهايت به انسان مدرن از هم گسيخته و روان‌پريش منتهي مي‌شود و آثاري را به ياد مي‌آورد که بسياري بر آن باورند که مخاطباني خاص دارند و همه‌ي دغدغه‌ي انسان معاصر را دربرنمي‌گيرند. رمان اتاق کتابي است که ماجراي آن دقيقا براساس جنجال‌برانگيزترين اخبار دو دهه‌ي اخير نوشته شدهاست: دزديده شدن دختري جوان، حبس کردن او و سواستفاده‌ي جنسي در طول سال‌هاي متمادي! نويسنده موضوعي را دست‌مايه‌ي کار خود قرار داده‌است که از تکان‌دهنده‌ترين مسائل عاطفي و اخلاقي قرن ماست با اين تفاوت که اين بار، برخلاف رسانه‌ها، راوي داستان دخترک قرباني نيست بلکه کودکي است که در چنين وضعيتي متولد شده و زندگي کرده‌است. کتاب به تکان‌دهندگي اين ماجرا و حتي بسيار تکان‌دهنده‌تر است چرا که تمام ابعاد اين فاجعه را با زباني کودکانه و معصومانه روايت مي‌کند.
اتاق با چند ترجمه‌ي متفاوت توسط چند انتشاراتي متفاوت به بازار کتاب راه يافته‌است اما من ترجمه‌ي علي قانع را که نشر آموت آن را منتشر کرده‌است پيشنهاد مي‌کنم. اگر در نمايشگاه کتاب به غرفه‌ي نشر آموت سرزديد لطفا سلام مرا به يوسف عليخاني عزيز برسانيد و بگوييد: خدا قوت!
5- بوداي رستوران گردباد، حامد حبيبي، نشر چشمه،1390، 4000 تومان
از حامد حبيبي پيش از اين مجموعه داستان آنجا که پنچرگيري‌ها تمام مي‌شوند را معرفي کرده‌بودم. بوداي رستوران گردباد جديدترين مجموعه داستان اوست که شامل 13 داستان کوتاه است. ابهام مشخصه‌ي بارز داستان‌هاي حبيبي است. او به خوبي مي‌تواند فضايي بيافريند پر از تعليق و ابهام و خواننده را در مرز بين واقعيت و رويا به حرکت وادارد. دنيا و آدم‌هاي داستاني حبيبي جايي در نزديکي ما هستند اما چنان در لايه‌ي غليظي از مه فرو رفته‌اند که حتي با ذکر جزئيات هم نمي‌توان آن‌ها را بازشناخت. جداي از اين فضاي مبهم، طنز حبيبي بسيار شيرين و منحصر به فرد است که اين بار هم در چند داستان کتاب خود را نشان مي‌دهد.
6- چند ورقه مه، رضا جمالي حاجياني، نشر چشمه، 1391، 4000 تومان
مجموعه شعري که در سال گذشته، آرام و بي‌صدا به خلوت من راه پيدا کرد و ماندگار شد، چند ورقه مه سروده‌ي رضا جمالي حاجياني بود. اين کتاب را دوستي معرفي کرد و خوشحالم که به سليقه‌ي او اطمينان کردم. احساس قوي شاعر در کنار تصاوير زنده، از مهمترين نقاط قوت اين اشعار هستند. از سويي استقلال معنايي و عاطفي بخش‌هاي مختلف شعرهاي بلند امکان به يادماندن و مرتبابا خود تکرار کردن اشعار را به خواننده مي‌دهد.
چند ورقه مه
مي‌پيچم لاي روزنامه
و به پست‌خانه مي‌روم
مي‌خواهم اين وقت صبح را
به نشاني‌ات پست کنم
نفس نفس زدن آسمان را
که پايين آمده تا روي صورت زمين
براي تو که فکر مي‌کني
فاصله‌ها را نمي‌توان برداشت
***
عاشقت مي‌شوم
مانند بادي که خلاف جهتش مي‌وزد
عاشقت مي‌شوم
و اندوه مثل جيوه از من بالا مي‌آيد.
کتاب شی ای اسرارآمیز است و به محض این که به جهان راه می یابد،هر واقعه ای امکان پذیر می شود!